DeFi là gì? Cơ hội và thách thức nào khi đầu tư dự án DeFi

DeFi đã trở nên khá thịnh hành ở nhiều quốc gia trên toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, vẫn còn ít nhà đầu tư nắm rõ DeFi là gì? Nhiều giải pháp trong DeFi rất sáng tạo và có khả năng mang lại lợi nhuận cao hơn so với thị trường tài chính tập trung.

Bài viết này Kênh Bitcoin sẽ giới thiệu cho bạn đọc DeFi là gì và một số ứng dụng và ví dụ thực tế về DeFi để giúp các nhà đầu tư cập nhật thông tin mới nhất.

DeFi là gì?

DeFi là từ viết tắt của cụm từ Tài chính phi tập trung. DeFi sử dụng công nghệ Blockchain để phát triển một môi trường giao dịch, nơi các hệ thống thị trường, tổ chức và công cụ tài chính đều được điều hành một cách phi tập trung. Tại đây, nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch tài chính mà không bị ảnh hưởng bởi các cơ quan chính phủ hay bên thứ ba.

Cụ thể hơn, khái niệm tài chính phi tập trung phản ánh một phong trào mới nhằm xây dựng một hệ sinh thái dịch vụ tài chính mở, không cần sự phê duyệt, mang tính minh bạch, phục vụ cho tất cả mọi người và hoạt động độc lập với bất kỳ cơ quan nào. Người dùng hoàn toàn kiểm soát tài sản của mình và kết nối với hệ sinh thái thông qua các ứng dụng ngang hàng (P2P) và các ứng dụng phi tập trung (dapps).

Các dịch vụ và sản phẩm tài chính mà DeFi cung cấp rất phong phú, bao gồm cả tài sản kỹ thuật số có thể thay thế hoặc không thay thế cho tài sản thực tế, cũng như các hợp đồng thông minh có khả năng mô phỏng các sản phẩm phái sinh đang có trên thị trường tài chính truyền thống.

Bản chất của DeFi là gì?

DeFi, về cơ bản, hoạt động dựa trên hạ tầng của blockchain. Do đó, nó kế thừa tất cả các đặc tính và lợi ích mà công nghệ blockchain mang lại, bao gồm:

• Tính phi tập trung (Decentralized): DeFi không bị quản lý hay can thiệp bởi bên thứ ba, thay vào đó, các giao dịch được thực hiện dựa trên mã lập trình có sẵn trong hợp đồng thông minh trên blockchain.
• Tính phân tán (Distributed): Dữ liệu giao dịch trong DeFi được xác thực và lưu trữ trên hệ thống các node toàn cầu. Điều này giúp đảm bảo tính chính xác của giao dịch và an toàn cho hệ thống.
• Tính minh bạch (Transparency): Tất cả dữ liệu giao dịch và mã nguồn trong hợp đồng thông minh đều được công khai, cho phép mọi người có thể truy cập và kiểm tra thông tin liên quan.
• Tính mở và không cần cấp phép (Open & Permissionless): Người dùng có thể tự tạo ứng dụng DeFi hoặc tham gia sử dụng dịch vụ có sẵn qua internet mà không cần cung cấp bất kỳ thông tin cá nhân nào.
• Tính ẩn danh (Anonymity): Thông tin duy nhất người dùng cần chia sẻ trong DeFi là địa chỉ ví (hay public key). Họ không cần phải trải qua quy trình xác minh danh tính (KYC) như trong các mô hình tập trung, điều này giúp bảo vệ sự ẩn danh và quyền riêng tư của người dùng DeFi.
• Tính tự quản (Self-custody): Trong môi trường DeFi, người dùng có toàn quyền kiểm soát tài sản và ví tiền điện tử của mình thông qua private key được mã hóa.

Phân biệt giữa CeFi và DeFi

CeFi là gì?

CeFi (Tài chính Tập trung) là hệ thống tài chính mà trong đó các yếu tố như tổ chức, thị trường và công cụ tài chính đều được một bên thứ ba (như ngân hàng hoặc sàn giao dịch) kiểm soát và được giám sát chặt chẽ bởi các cơ quan nhà nước. CeFi còn được gọi là TradFi (Tài chính Truyền thống).

So sánh DeFi và CeFi

Trong CeFi, luôn có sự hiện diện của một bên trung gian có quyền lực lớn và kiểm soát toàn bộ hoạt động tài chính. Ngược lại, DeFi sử dụng tính minh bạch và phi tập trung của blockchain để loại bỏ những trung gian này. Cụ thể:

• Các tổ chức nhà nước hoặc ngân hàng trong CeFi bị thay thế bởi các blockchain phi tập trung trong DeFi.
• Tài sản trong CeFi (như tiền) sẽ được thay thế bằng các token.
• Mục tiêu của DeFi là cung cấp cho người dùng khả năng truy cập vào dịch vụ tài chính ở bất kỳ đâu và bất cứ lúc nào, chỉ cần họ có kết nối Internet.

Nếu bạn đang tìm kiếm một sàn giao dịch để mua bán và trao đổi tiền điện tử an toàn, có thể tham khảo danh sách Top sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất Việt Nam.

Các cấu thành của DeFi

Các ứng dụng phi tập trung trong DeFi (dApp) thường được xây dựng và hoạt động trên cơ sở hạ tầng của các blockchain Layer 1. Những ứng dụng này đa dạng về phạm vi và cung cấp các dịch vụ khác nhau cho người dùng, từ đó tạo thành một hệ sinh thái DeFi trên blockchain với nhiều thành phần khác nhau.

Dưới đây là một số ứng dụng chính trong DeFi:

• Stablecoin: Một dạng tiền điện tử có giá trị được neo vào một tài sản ổn định hơn, chẳng hạn như tiền định danh (fiat), hàng hóa (vàng, bạc…) hoặc một loại tiền điện tử khác, do đó giảm thiểu tối đa sự biến động về giá.
• Cho vay và Vay (Loan): Nền tảng cho vay và vay tiền điện tử, thu hút thanh khoản cho thị trường DeFi và cho phép các nhà đầu tư tối ưu hóa việc sử dụng vốn của họ.
• Sàn giao dịch phi tập trung (DEX): Dex là một nền tảng giao dịch cho phép người dùng mua, bán, hoán đổi, cung cấp thanh khoản… các tài sản tiền điện tử.
• Ví: Một loại ví cho phép người dùng lưu trữ, chuyển, nhận và theo dõi số dư… của coin/token hoặc NFT. Mỗi ví có một khóa công khai (địa chỉ ví) và một khóa riêng, cung cấp cho người dùng quyền truy cập và kiểm soát hoàn toàn các tài sản trong ví.
• Phái sinh: Một hợp đồng tài chính giữa hai hoặc nhiều bên dựa trên giá trị tương lai của một tài sản cơ sở là tiền điện tử. Phái sinh được chia thành ba nhánh chính là Phái sinh Vĩnh viễn, Quyền chọn và Tổng hợp.
• Bệ phóng: Một nền tảng giúp các dự án ra mắt với cộng đồng bằng cách phát hành và bán token với giá ưu đãi. Tham gia bệ phóng cũng được coi là một cách hiệu quả để các nhà đầu tư kiếm lợi nhuận.
• Cầu nối: Một giao thức cho phép chuyển giao tài sản tiền điện tử (coin/token) hoặc dữ liệu từ blockchain này sang blockchain khác, bao gồm blockchain Lớp 1, blockchain Lớp 2, sidechain…
• Cược thanh khoản: Một giao thức cho phép người dùng cược tiền xu/kí tự để nhận Kí tự cược thanh khoản (LST) và kiếm lợi nhuận. Ngoài APY từ việc đặt cược, LST có thể được sử dụng để mua, bán, cho vay, sử dụng làm tài sản thế chấp… trên các nền tảng khác, giúp tăng hiệu suất sử dụng vốn cho người dùng.
• Nhận dạng: Các dự án giúp xác thực và lưu trữ dữ liệu danh tính của người dùng DeFi. Một số nhánh nhỏ trong lĩnh vực nhận dạng bao gồm Dịch vụ tên miền, Trình tổng hợp danh tính…
• Bảo hiểm: Một nền tảng cung cấp dịch vụ bảo hiểm để bảo vệ tài sản tiền điện tử của người dùng.
• Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO): Các tổ chức được lập trình để hoạt động độc lập mà không cần sự can thiệp của con người.

Hạn chế của DeFi là gì?

Mặc dù DeFi đã chứng minh có nhiều lợi thế và đem lại nhiều cơ hội đầu tư, nhưng nó vẫn còn gặp không ít vấn đề.

• Khả năng mở rộng hạn chế: Điều này dẫn đến phí giao dịch cao và thời gian xử lý kéo dài, ảnh hưởng tiêu cực đến trải nghiệm của người dùng.
• Thanh khoản kém: So với CeFi, độ thanh khoản của DeFi rất thấp. Trong khi CeFi được hỗ trợ thanh khoản bởi các bên trung gian, thì DeFi hoạt động trên blockchain mà không có sự can thiệp của bên thứ ba, khiến cho các dự án DeFi mới trong giai đoạn đầu phải đối mặt với vấn đề thanh khoản.
• Bảo mật không đảm bảo: Do hoàn toàn hoạt động trên blockchain qua internet và không bị quản lý bởi cơ quan nhà nước, DeFi chịu nhiều rủi ro liên quan đến bảo mật cho cả dự án lẫn tài sản của người dùng, như việc bị hack hoặc rug pull.
• Hiệu quả vốn sử dụng chưa cao: Hệ sinh thái DeFi với nhiều thành phần giúp người dùng quản lý vốn tốt hơn. Tuy vậy, phần lớn tài sản người dùng gửi vào các dApp như DEX hay Lending vẫn không được khai thác tối ưu, dẫn đến nhu cầu nâng cấp lên DeFi 2.0.
• Thiết kế tokenomics chưa hợp lý: Các token trong những dự án DeFi thường bị lạm dụng để thu hút người dùng thông qua phần thưởng, nhưng sự phát triển này thiếu tính bền vững và không tạo ra giá trị thực cho những người nắm giữ token.
• Mô hình kinh doanh không ổn định: Nhiều dự án trong thị trường DeFi chỉ ra đời để theo đuổi xu hướng hiện tại. Chẳng hạn như GameFi, có hàng chục dự án được phát triển chỉ trong vòng 1-2 tháng, nhưng sau đó nhanh chóng biến mất do thiếu lộ trình phát triển rõ ràng.

Kết luận

Hy vọng rằng bài viết từ Kênh Bitcoin sẽ giúp bạn nắm bắt được khái niệm DeFi là gì, những lợi ích cũng như các ứng dụng nổi bật của nó. Hãy khai thác tiềm năng của DeFi để cải thiện hiệu quả tài chính của bạn.