Fiat money là gì? Ưu điểm và nhược điểm của Fiat money

Fiat money là đồng tiền không được hỗ trợ bởi các tài sản có giá trị như vàng hay bạc mà chỉ dựa vào niềm tin của người dân và sự bảo chứng của chính phủ. Nhưng liệu rằng, hệ thống Fiat money có thực sự là nền tảng bền vững cho nền kinh tế hiện đại hay không? 

Trong bài viết này, Kênh Bitcoin sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về Fiat money. Mời bạn cùng theo dõi.

Fiat money là gì?

Fiat money là loại tiền tệ do chính phủ phát hành và được công nhận là hợp pháp cho mọi giao dịch thương mại và kinh tế. Không giống như tiền tệ hàng hóa (commodity money), Fiat money không có giá trị nội tại, mà giá trị của nó dựa vào sự tín nhiệm của người dùng và quy định pháp lý của chính phủ. Chính phủ có quyền in thêm hoặc giảm số lượng Fiat money trong lưu thông để điều chỉnh nền kinh tế.

Ví dụ về Fiat money

Hiện nay, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều sử dụng Fiat money như hệ thống tiền tệ chính thức. Các loại tiền này bao gồm:

• Đô la Mỹ (USD): Được phát hành bởi Fed và là đồng tiền phổ biến nhất thế giới, USD không chỉ là phương tiện thanh toán nội địa mà còn là đồng tiền dự trữ quốc tế.
• Euro (EUR): Đồng tiền chung của 19 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu, được sử dụng bởi 19 trong số 27 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu.
• Yên Nhật (JPY): Là đồng tiền của Nhật Bản và cũng được coi là một trong những đồng tiền mạnh trong khu vực châu Á.
• Đồng Việt Nam (VND): Fiat money của Việt Nam, phát hành bởi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Lịch sử hình thành và phát triển của Fiat money

Dưới đây là một số dấu mốc lịch sử quan trọng của Fiat money:

• Thế kỷ 11: Ở Trung Quốc, dưới thời nhà Tống, chính phủ bắt đầu phát hành tiền giấy dưới dạng “Phiếu ngân phiếu” (Jiaozi), một hình thức sơ khai của Fiat money. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, tiền giấy không còn phải được bảo đảm bằng tài sản vật chất như vàng hay bạc.
• Năm 1661: Ngân hàng Thụy Điển trở thành ngân hàng đầu tiên ở châu Âu phát hành tiền giấy Fiat. Đây là cột mốc quan trọng trong sự phát triển của hệ thống tài chính châu Âu, khi tiền giấy dần thay thế tiền xu kim loại.
• Năm 1797: Anh quốc tạm ngừng chế độ bản vị vàng trong suốt Chiến tranh Napoleon và thay vào đó sử dụng tiền giấy không dựa vào vàng. Tuy nhiên, sau chiến tranh, nước Anh đã khôi phục lại bản vị vàng.
• Năm 1933: Hoa Kỳ chính thức ngừng chuyển đổi đô la thành vàng, đánh dấu sự chấm dứt của hệ thống bản vị vàng.
• Năm 1971: Tổng thống Richard Nixon đã tuyên bố chấm dứt khả năng chuyển đổi đô la Mỹ thành vàng, kết thúc hệ thống Bretton Woods. Từ đó, Hoa Kỳ và các quốc gia khác hoàn toàn sử dụng Fiat money.
• Hiện tại: Hầu hết các quốc gia trên thế giới đã chuyển sang sử dụng Fiat money, với nhiều chính sách và cơ chế khác nhau để điều chỉnh và duy trì giá trị tiền tệ.

Cách hoạt động của Fiat money

Fiat money hoạt động dựa trên nguyên tắc tin tưởng và pháp lý. Chính phủ phát hành tiền và đảm bảo rằng nó có giá trị thông qua các quy định và luật pháp. Đồng thời, niềm tin của người dân vào sự ổn định của chính phủ và nền kinh tế là yếu tố quan trọng quyết định giá trị của Fiat money.

Khi nền kinh tế cần kích thích, ngân hàng trung ương có thể tăng cung tiền, giảm lãi suất để khuyến khích tiêu dùng và đầu tư. Ngược lại, nếu nền kinh tế có dấu hiệu lạm phát, chính phủ có thể thắt chặt chính sách tiền tệ bằng cách tăng lãi suất, giảm lượng tiền trong lưu thông. Quá trình này giúp kiểm soát lạm phát và duy trì sự ổn định kinh tế. Đồng thời, việc điều chỉnh cung lưu thông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì giá trị của Fiat money.

Ưu điểm và nhược điểm của Fiat money

Ưu điểm

• Linh hoạt trong điều tiết kinh tế: Chính phủ có thể dễ dàng kiểm soát cung tiền và điều chỉnh chính sách tiền tệ để ổn định nền kinh tế.
• Không bị giới hạn bởi nguồn tài nguyên hữu hạn: Fiat money không bị giới hạn bởi vàng, bạc hay các tài sản hữu hạn khác, do đó, nó có thể được in ra để đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế.
• Tạo điều kiện cho phát triển kinh tế: Với việc không cần dự trữ lượng vàng tương đương để phát hành tiền, các quốc gia có thể dễ dàng phát triển hệ thống ngân hàng và tăng cường tín dụng.
• Khả năng ứng phó với khủng hoảng: Trong trường hợp khủng hoảng tài chính, chính phủ có thể tăng cung tiền để hỗ trợ nền kinh tế mà không cần dựa vào lượng tài sản dự trữ.

Nhược điểm

• Nguy cơ lạm phát: Một trong những rủi ro lớn nhất của Fiat money là lạm phát. Nếu chính phủ in quá nhiều tiền mà không có các biện pháp kiểm soát hợp lý, giá trị tiền tệ sẽ giảm và dẫn đến lạm phát hoặc siêu lạm phát.
• Phụ thuộc vào niềm tin: Fiat money không có giá trị nội tại, do đó giá trị của nó hoàn toàn phụ thuộc vào niềm tin của người dân và sự ổn định của chính phủ.
• Khả năng mất giá: Khi có sự suy giảm niềm tin vào nền kinh tế hoặc chính phủ, Fiat money có thể mất giá nhanh chóng. Điều này đã xảy ra trong nhiều cuộc khủng hoảng kinh tế trên thế giới.

Sự khác biệt giữa Fiat money và crypto

Fiat money và tiền crypto là hai hệ thống tiền tệ khác biệt cả về cơ chế hoạt động lẫn giá trị. Dưới đây là những điểm khác biệt chính:

• Cơ chế phát hành: Fiat money được phát hành và quản lý bởi chính phủ và ngân hàng trung ương, trong khi tiền điện tử như Bitcoin được tạo ra thông qua quá trình khai thác mining và không chịu sự kiểm soát từ một tổ chức nào.
• Giá trị nội tại: Fiat money không có giá trị nội tại, giá trị của nó hoàn toàn dựa trên sự chấp nhận và tín nhiệm từ người sử dụng. Ngược lại, nhiều loại tiền điện tử có giá trị dựa trên thuật toán và sự khan hiếm.
• Tính minh bạch: Các giao dịch tiền điện tử thường được công khai và minh bạch trên các chuỗi khối (blockchain). Trong khi đó, Fiat money hoạt động dựa trên hệ thống tài chính tập trung, mà thông tin thường không minh bạch hoàn toàn.
• Sự kiểm soát: Chính phủ có thể điều chỉnh cung tiền Fiat money thông qua chính sách tiền tệ. Tiền điện tử thì không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ nào và hoạt động trong một hệ thống phi tập trung.

Tổng kết

Tóm lại, fiat money đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính toàn cầu. Mặc dù có những ưu điểm nhất định, nhưng nó cũng đi kèm với những hạn chế cần được cân nhắc. Việc hiểu rõ về tiền fiat sẽ giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về hệ thống tài chính và đưa ra những quyết định đầu tư sáng suốt.